‘Τα Όργανα του Πόντου’
Μουσικά Όργανα.
Κεμεντζές
Ο λαϊκός τεχνίτης που την κατασκευάζει μπορεί να είναι και λυράρης. Ως ύλη χρησιμοποιεί ξύλο από δαμασκηνιά (κοκκύμελον), μουριά ή άρκευθο (αρτούτζ). Δεν λείπουν οι κατασκευές και από ξύλο άλλων δέντρων. Λέγεται πάντως ότι η πιο γλυκόλαλη λύρα γίνεται από δαμασκηνιά. Βασικό στοιχείο στο σώμα της λύρας είναι το καπάκι, για το οποίο χρησιμοποιείται «χάρτωμαν» (λεπτή σανίδα) από έλατο. Οι χορδές (τρεις συνολικά) κατασκευάζονται από έντερο ζώου. Πιο λεπτή η ψιλή χορδή, το «ζιλ’». Μεταγενέστερα χρησιμοποιούνται μετάξινες χορδές και τελευταία οι ατσάλινες. Κατασκευάζονται λύρες με τις ονομασίες Κεμανές, Ζιλ, Ζιλογάπανον και Γαπάν.
Αγγείον
Κατασκευάζεται από δέρμα προβάτου ή κατσικιού κατάλληλα επεξεργασμένο. Πρόκειται για πέτσινο αεροθάλαμο με δύο τρύπες. Στη μια τοποθετείται ένα καλάμι με τέτοιο τρόπο ώστε, φυσώντας ο οργανοπαίκτης από αυτό, να γεμίζει ο άσκαυλος με αέρα, αλλά να εμποδίζεται η εξαγωγή του. Στην άλλη τρύπα τοποθετείται δίδυμος αυλός με τις καθορισμένες τρύπες
Ζουρνά
Κατασκευάζεται από διάφορα ξύλα. Χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα, το επιστόμιο με διπλό γλωσσίδι, γνωστό στην ποντιακή ως «ο πετεινόν», μικρό στο μέγεθος, τοποθετείται στο επάνω μέρος του οργάνου. Στο δεύτερο τμήμα, που είναι και μεγαλύτερο σε μήκος και η απόληξή του είναι χωνοειδής, είναι ανοιγμένες οι καθορισμένες τρύπες (7 επάνω, Ι κάτω).
Νταούλ
Ο σκελετός του έχει σχήμα κυκλοτερές, όπου στις πλάγιες πλευρές του τοποθετούνται, τεζαρισμένα με σχοινιά, κατεργασμένα δέρματα, συνήθως από βόδι ή γάιδαρο. Κατασκευάζονται και δύο κρόταλα, το ένα χοντρό για το κύριο χτύπημα που δίνει και το ρυθμό και το άλλο λεπτή βίτσα με την οποία δίνεται κατά κάποιο τρόπο η μελωδία του σκοπού.
χειλαύλ(ιν)
Κι αυτό κατασκευάζεται από ξύλο, ιδίως από σαμπούκο (κουφόξυλο). Είναι η γνωστή Φλογέρα.
Κεμανέ
Στην κατασκευή του μουσικού αυτού οργάνου ισχύουν όσα ειπώθηκαν για τη λύρα. Μόνο που το μέγεθος εδώ είναι μεγαλύτερο και οι χορδές περισσότερες (5-8). Στην κεμανέ, εκτός από τις κανονικές χορδές, υπάρχουν και οι βοηθητικές, που τοποθετούνται κάτω από τις κανονικές και οι οποίες απλώς πάλλονται χωρίς να αγγίζονται ποτέ από τα δάχτυλα του οργανοπαίκτη. Τόσο η κεμανέ, όσο και η λύρα παίζονται με δοξάρι, οι τρίχες του οποίου είναι παρμένες από ουρά βαρβάτου αλόγου. Ο λόγος είναι ότι το βαρβάτο άλογο δεν κατουράει την ουρά του, σε αντίθεση με το θηλυκό, γι’ αυτό και διατηρούνται ζωντανές και σκληρές, κατάλληλες για παραγωγή καλύτερου ήχου.
Στοιχεία έχουν δανειστεί από τους Ακρίτες
Μουσικά Όργανα.
Κεμεντζές
Ο λαϊκός τεχνίτης που την κατασκευάζει μπορεί να είναι και λυράρης. Ως ύλη χρησιμοποιεί ξύλο από δαμασκηνιά (κοκκύμελον), μουριά ή άρκευθο (αρτούτζ). Δεν λείπουν οι κατασκευές και από ξύλο άλλων δέντρων. Λέγεται πάντως ότι η πιο γλυκόλαλη λύρα γίνεται από δαμασκηνιά. Βασικό στοιχείο στο σώμα της λύρας είναι το καπάκι, για το οποίο χρησιμοποιείται «χάρτωμαν» (λεπτή σανίδα) από έλατο. Οι χορδές (τρεις συνολικά) κατασκευάζονται από έντερο ζώου. Πιο λεπτή η ψιλή χορδή, το «ζιλ’». Μεταγενέστερα χρησιμοποιούνται μετάξινες χορδές και τελευταία οι ατσάλινες. Κατασκευάζονται λύρες με τις ονομασίες Κεμανές, Ζιλ, Ζιλογάπανον και Γαπάν.
Αγγείον
Κατασκευάζεται από δέρμα προβάτου ή κατσικιού κατάλληλα επεξεργασμένο. Πρόκειται για πέτσινο αεροθάλαμο με δύο τρύπες. Στη μια τοποθετείται ένα καλάμι με τέτοιο τρόπο ώστε, φυσώντας ο οργανοπαίκτης από αυτό, να γεμίζει ο άσκαυλος με αέρα, αλλά να εμποδίζεται η εξαγωγή του. Στην άλλη τρύπα τοποθετείται δίδυμος αυλός με τις καθορισμένες τρύπες
Ζουρνά
Κατασκευάζεται από διάφορα ξύλα. Χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα, το επιστόμιο με διπλό γλωσσίδι, γνωστό στην ποντιακή ως «ο πετεινόν», μικρό στο μέγεθος, τοποθετείται στο επάνω μέρος του οργάνου. Στο δεύτερο τμήμα, που είναι και μεγαλύτερο σε μήκος και η απόληξή του είναι χωνοειδής, είναι ανοιγμένες οι καθορισμένες τρύπες (7 επάνω, Ι κάτω).
Νταούλ
Ο σκελετός του έχει σχήμα κυκλοτερές, όπου στις πλάγιες πλευρές του τοποθετούνται, τεζαρισμένα με σχοινιά, κατεργασμένα δέρματα, συνήθως από βόδι ή γάιδαρο. Κατασκευάζονται και δύο κρόταλα, το ένα χοντρό για το κύριο χτύπημα που δίνει και το ρυθμό και το άλλο λεπτή βίτσα με την οποία δίνεται κατά κάποιο τρόπο η μελωδία του σκοπού.
χειλαύλ(ιν)
Κι αυτό κατασκευάζεται από ξύλο, ιδίως από σαμπούκο (κουφόξυλο). Είναι η γνωστή Φλογέρα.
Κεμανέ
Στην κατασκευή του μουσικού αυτού οργάνου ισχύουν όσα ειπώθηκαν για τη λύρα. Μόνο που το μέγεθος εδώ είναι μεγαλύτερο και οι χορδές περισσότερες (5-8). Στην κεμανέ, εκτός από τις κανονικές χορδές, υπάρχουν και οι βοηθητικές, που τοποθετούνται κάτω από τις κανονικές και οι οποίες απλώς πάλλονται χωρίς να αγγίζονται ποτέ από τα δάχτυλα του οργανοπαίκτη. Τόσο η κεμανέ, όσο και η λύρα παίζονται με δοξάρι, οι τρίχες του οποίου είναι παρμένες από ουρά βαρβάτου αλόγου. Ο λόγος είναι ότι το βαρβάτο άλογο δεν κατουράει την ουρά του, σε αντίθεση με το θηλυκό, γι’ αυτό και διατηρούνται ζωντανές και σκληρές, κατάλληλες για παραγωγή καλύτερου ήχου.
Στοιχεία έχουν δανειστεί από τους Ακρίτες
ΠΗΓΗ http://pontiakilelapa.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου