Ο Ποιητής της νοσταλγίας και της οικολογίας...
«Κάθε σπιθαμή της γης του Πόντου, είναι γνώριμη και χιολιοτραγουδισμένη κι νοσταλγία των απλών ανθρώπων μας οδηγεί στην λαογραφία» Ηλίας Τσιρκινίδης!
Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1915 και απεβίωσε την 1η Μαρτίου 1999, από γονείς καταγόμενους από το χωριό Σταυρίν της Χαλδίας. Οι Πόντιοι τον τίμησαν ιδιαίτερα, τον έβαλαν στην καρδιά τους, στην ψυχή τους. Τον αποκάλεσαν «ο Παλαμάς των Ποντίων».
"Ο καημός, ο μυστικός στεναγμός που βγαίνει απ' την ψυχή του λυράρη του Δήμου, είναι η ίδια η λαχτάρα των Ποντίων". Συγκινείται και συγκινεί, αναπλάθοντας λυρικά τη ζωή μας, το χθες το δικό μας, τα ήθη και τα ιδανικά μας".
Τι άλλο να πει κανείς για τον Πόντο; Τον Πόντο, ναι! Τον χαμένο Πόντο! Ο μαύρος εκείνος Πόντος, τίποτ’ άλλο ίσως δεν το δείχνει καλύτερα και δεν το λέει, τίποτ’ άλλο, παρά ο βαθυστόχαστος και πολύ μυστικός στεναγμός που θα βγάλει από το στήθος του όποιος νιώσει το « Δήμο». Το υπέροχο αυτό ποιήμα του Τσιρκινίδη!
Ο λυράρης ο Δήμος, πέθανε και κατεβαίνει στον Άδη. Ο πρώτος νεκρός μετά την προσφυγιά, ο πρώτος ποντοπλανεμένος που πέθανε στην Ελλάδα. Το μαντάτο το άκουσαν όλοι οι από αιώνες πεθαμένοι Πόντιοι, όσοι τον γνώριζαν κι όλοι οι παλιότεροι που μάθανε γι αυτόν και ξεκινήσανε να τον υποδεχτούνε. Οι μνήμες ανασύρονται, αγωνιούν, τον κόψανε το δρόμο και τον ζητούν να παίξει:- Πάρε Δήμο τη λύρα σου, σύρον το τοξάρι. Αυτός όμως αρνιέται! Μ’ απλώνετεν την κεμεντζέν, τρομάζ’νε τα χερόπα μ’ ! Μ’ απλώνετεν και το τοξάρ’, καίεται το καρδόπο μ’ !Μη λέτε με να τραγωδώ, γομούντανε τ’ ομμάτα μ’ ! Πες μας Δήμο μας, που έπαιξες, σε ποιανού γάμο τραγούδησες, ποιον παρέπεμψες στο δρόμο για την ξενιτειά, ο Μάης στον τόπο μας πως είναι, κι αν είναι πάντα όμορφα όπως ήταν όταν είμασταν ζωντανοί!
Κι ο Δήμος λέει, οι μήνες έρχονται φεύγουν, αλλά πάνε πια όσα ήξεραν οι παλιοί, γιατί φύγανε οι άμοιροι κι αυτοί και πήγανε « ς σο πλάν τη Ρωμανίαν» και γίναν ξένοι αλλόξενοι και έμειναν αστερέωτοι ς ση χώρας τα στερέας.
Μα τι έλεγε ο Δήμος; Μήπως Μήπως είδε τον Άδη σκοτεινό και μαύρο και χωρίς λουλούδια και φύλλα και νερά και τα έχασε; Ω δεν τά χε χαμένα, είχε πει την αλήθεια, την πιο μαύρη αλήθεια…Και τρέχουν οι νεκροί κι αρπάζουνε και μυρίζουνε τα χέρια του και τι να ιδούν ; Βλέπουν ότι δε μοσχοβολούσαν από τα μανουσάκια, από ανοιξιάτικα λουλούδια και τότε πια πιστεύουν ότι…τώρα παίθανε στ’ αλήθεια! Τα γόνατα και τα χέρια του, είναι δεμένα! Ο Δήμον ο Κεμεντζετσής, είναι νεκρός " 'ς σό πλάν τήν Ρωμανίαν".
Το διαβάζει κανείς και δακρύζει και σωπαίνει και θυμάται και σκέφτεται κι απορεί και απομένει, μα έτσι, έτσι είναι αυτός, είν’ ο χαμένος Πόντος, το παραμύθι…
Με το ποιήμα του αυτό που ζήτησε μαζί με συνοδεία λύρας, ξεπροβοδίσαμε τον ΗΛΙΑ, 3 Μαρτίου 1999. " Εμέν να παρεβγάλ'νε με οι συγγενείς κι φίλοι, με τη λύρας το παίξιμον και με τα τραγωδίας".
Ο Δήμον ο κεμεντζετσής
Ποίος εμαυρολόεσεν; Ποίος εμαυροείπεν;
«Κρωμέτες κατηβαίν’ ’ς σον Άδ’, τη Κωσταντά ο Δήμον!»
Κι εβόεσαν τα σύμπαντα κι η γη συνεταράεν,
κι ας σα συνεταράγματα ενοίεν τ’ Άδ’ η πόρτα
κι έρθεν το μαύρον το χαπάρ’ ’ς σον σκοτεινόν τον Άδην.
’Σ σον Άδ’ έσαν ταένυφοι και νέϊκα παλληκάρα,
’ς σον Άδ’ έσαν σουμαδεμέν’ κι έμορφα νυφαδόπα,
’ς σον Άδ’ καρδόπα θλιβερά και παραπονεμένα,
έκ’σαν ατο κι ελάγκεψαν κι εσκώθαν ’ς σο ποδάριν,
και ν’ έρθανε και ν’ έκοψαν τη Δήμονος τη στράταν.
«Έπαρ’, Δήμο, την κεμεντζέν και σύρον το τοξάριν!
Πέει μας π’ έκατσες κι έφαες, που έπες κρεν νερόπον;
Σίνος χαράν τραγώδεσες; Τίναν επαρεξέγκες;
Κι αν έν’, Δήμο μ’, Καλομηνάς κι αν είν’ καλά ημέρας,
κι αν είναι τα παρχάρα ’μουν μάραντα φορτωμένα,
κι αν είναι τα ψηλά ραχά καταπρασινισμένα!»
«Αν έρται ο Μάρτ’ς ο μάραντον κι Απρίλτς μανουσακέας,
αν έρται κι ο Καλομηνάς και τα καλά ημέρας,
εμείς ’κι παρχαρεύουμαι και ’ς σον παρχάρ’ ’κι πάμε!
Κι αν έν’ Δεκαπενταύγουστον κι αν έν’ τη Παναΐας
’ς σον Αεσέρ’ ’κι αχπάσκουμες, ’ς σην Σουμελάν ’κι πάμε!
’Κ’ έχουμε τα παρχάρα ’μουν και τ’ άγια μοναστήρα,
’κι έχουμε τα ψηλά ραχά και τα νερά τα κρύα!
Εφέκαμε τα μέρα ’μουν κι επήγαμ’ ’ς άλλα κόσμα
μακρά και πέραν θάλασσας ’ς σο πλαν τη Ρωμανίαν!»
«Ντο λες, ντο λες, ναι Δήμο μου, ντο λες κι απολογάσαι;
Είδες τον Άδην σκοτεινόν, είδες τον Άδην μαύρον,
είδες τον τόπον ντο πατείς, χωρίς άθα και φύλλα,
είδες τον τόπον ντο δαβαίντς χωρίς κρύα νερόπα
κι εσάσεψες την απαντή σ’ και την απολοΐα σ’!»
«Παρακαλώ, παρακαλώ θεού παρακαλίαν!
Μ’ απλώνετεν την κεμεντζέν, τρομάζ’νε τα χερόπα μ’!
Μ’ απλώνετεν και το τοξάρ’ καίεται το καρδόπο μ’!
Μη λέτε με να τραγωδώ, γομούντανε τ’ ομμάτα μ’!
Εγώ λόγον ’κι εσάσεψα, μη λέτεν εκομπώθα.
Ντο είδαν τ’ ομματόπα μου ’μολόεσα και είπα!»
Τον λόγον ’κ’ ετελείωσεν και την απολοΐαν
και ν’ έρθαν κι εγομώθανε ’ς ση Δήμο μ’ το κιφάλιν
και ν’ έρθαν κι εμυρίστανε τη Δήμονος τα χέρα
και ντο τερούν; ’Κ’ εμύριζαν ατά μανουσακέαν!
’Σ σον Άδ’ να βάϊ, ’ς σον Άδ’ ν’ αϊλί, ’ς σον Άδ’ μαύρα λαλίας
κι ο Δήμον στέκ’ ασάλευτος κι ο Δήμον μαραιμένος!
’Κι σκών’ απάν’ τ’ ομμάτα του τα καταδακρωμένα,
’κι αποδιπλών’ τα γόνατα ’τ’, τα καταδιπλωμένα,
’κι αποσταυρών’ τα χέρα του, τα κατασταυρωμένα.
«Κάθε σπιθαμή της γης του Πόντου, είναι γνώριμη και χιολιοτραγουδισμένη κι νοσταλγία των απλών ανθρώπων μας οδηγεί στην λαογραφία» Ηλίας Τσιρκινίδης!
Ποιητής και θεατρικός συγγραφέας. Γεννήθηκε το 1915 και απεβίωσε την 1η Μαρτίου 1999, από γονείς καταγόμενους από το χωριό Σταυρίν της Χαλδίας. Οι Πόντιοι τον τίμησαν ιδιαίτερα, τον έβαλαν στην καρδιά τους, στην ψυχή τους. Τον αποκάλεσαν «ο Παλαμάς των Ποντίων».
"Ο καημός, ο μυστικός στεναγμός που βγαίνει απ' την ψυχή του λυράρη του Δήμου, είναι η ίδια η λαχτάρα των Ποντίων". Συγκινείται και συγκινεί, αναπλάθοντας λυρικά τη ζωή μας, το χθες το δικό μας, τα ήθη και τα ιδανικά μας".
Τι άλλο να πει κανείς για τον Πόντο; Τον Πόντο, ναι! Τον χαμένο Πόντο! Ο μαύρος εκείνος Πόντος, τίποτ’ άλλο ίσως δεν το δείχνει καλύτερα και δεν το λέει, τίποτ’ άλλο, παρά ο βαθυστόχαστος και πολύ μυστικός στεναγμός που θα βγάλει από το στήθος του όποιος νιώσει το « Δήμο». Το υπέροχο αυτό ποιήμα του Τσιρκινίδη!
Ο λυράρης ο Δήμος, πέθανε και κατεβαίνει στον Άδη. Ο πρώτος νεκρός μετά την προσφυγιά, ο πρώτος ποντοπλανεμένος που πέθανε στην Ελλάδα. Το μαντάτο το άκουσαν όλοι οι από αιώνες πεθαμένοι Πόντιοι, όσοι τον γνώριζαν κι όλοι οι παλιότεροι που μάθανε γι αυτόν και ξεκινήσανε να τον υποδεχτούνε. Οι μνήμες ανασύρονται, αγωνιούν, τον κόψανε το δρόμο και τον ζητούν να παίξει:- Πάρε Δήμο τη λύρα σου, σύρον το τοξάρι. Αυτός όμως αρνιέται! Μ’ απλώνετεν την κεμεντζέν, τρομάζ’νε τα χερόπα μ’ ! Μ’ απλώνετεν και το τοξάρ’, καίεται το καρδόπο μ’ !Μη λέτε με να τραγωδώ, γομούντανε τ’ ομμάτα μ’ ! Πες μας Δήμο μας, που έπαιξες, σε ποιανού γάμο τραγούδησες, ποιον παρέπεμψες στο δρόμο για την ξενιτειά, ο Μάης στον τόπο μας πως είναι, κι αν είναι πάντα όμορφα όπως ήταν όταν είμασταν ζωντανοί!
Κι ο Δήμος λέει, οι μήνες έρχονται φεύγουν, αλλά πάνε πια όσα ήξεραν οι παλιοί, γιατί φύγανε οι άμοιροι κι αυτοί και πήγανε « ς σο πλάν τη Ρωμανίαν» και γίναν ξένοι αλλόξενοι και έμειναν αστερέωτοι ς ση χώρας τα στερέας.
Μα τι έλεγε ο Δήμος; Μήπως Μήπως είδε τον Άδη σκοτεινό και μαύρο και χωρίς λουλούδια και φύλλα και νερά και τα έχασε; Ω δεν τά χε χαμένα, είχε πει την αλήθεια, την πιο μαύρη αλήθεια…Και τρέχουν οι νεκροί κι αρπάζουνε και μυρίζουνε τα χέρια του και τι να ιδούν ; Βλέπουν ότι δε μοσχοβολούσαν από τα μανουσάκια, από ανοιξιάτικα λουλούδια και τότε πια πιστεύουν ότι…τώρα παίθανε στ’ αλήθεια! Τα γόνατα και τα χέρια του, είναι δεμένα! Ο Δήμον ο Κεμεντζετσής, είναι νεκρός " 'ς σό πλάν τήν Ρωμανίαν".
Το διαβάζει κανείς και δακρύζει και σωπαίνει και θυμάται και σκέφτεται κι απορεί και απομένει, μα έτσι, έτσι είναι αυτός, είν’ ο χαμένος Πόντος, το παραμύθι…
Με το ποιήμα του αυτό που ζήτησε μαζί με συνοδεία λύρας, ξεπροβοδίσαμε τον ΗΛΙΑ, 3 Μαρτίου 1999. " Εμέν να παρεβγάλ'νε με οι συγγενείς κι φίλοι, με τη λύρας το παίξιμον και με τα τραγωδίας".
Ο Δήμον ο κεμεντζετσής
Ποίος εμαυρολόεσεν; Ποίος εμαυροείπεν;
«Κρωμέτες κατηβαίν’ ’ς σον Άδ’, τη Κωσταντά ο Δήμον!»
Κι εβόεσαν τα σύμπαντα κι η γη συνεταράεν,
κι ας σα συνεταράγματα ενοίεν τ’ Άδ’ η πόρτα
κι έρθεν το μαύρον το χαπάρ’ ’ς σον σκοτεινόν τον Άδην.
’Σ σον Άδ’ έσαν ταένυφοι και νέϊκα παλληκάρα,
’ς σον Άδ’ έσαν σουμαδεμέν’ κι έμορφα νυφαδόπα,
’ς σον Άδ’ καρδόπα θλιβερά και παραπονεμένα,
έκ’σαν ατο κι ελάγκεψαν κι εσκώθαν ’ς σο ποδάριν,
και ν’ έρθανε και ν’ έκοψαν τη Δήμονος τη στράταν.
«Έπαρ’, Δήμο, την κεμεντζέν και σύρον το τοξάριν!
Πέει μας π’ έκατσες κι έφαες, που έπες κρεν νερόπον;
Σίνος χαράν τραγώδεσες; Τίναν επαρεξέγκες;
Κι αν έν’, Δήμο μ’, Καλομηνάς κι αν είν’ καλά ημέρας,
κι αν είναι τα παρχάρα ’μουν μάραντα φορτωμένα,
κι αν είναι τα ψηλά ραχά καταπρασινισμένα!»
«Αν έρται ο Μάρτ’ς ο μάραντον κι Απρίλτς μανουσακέας,
αν έρται κι ο Καλομηνάς και τα καλά ημέρας,
εμείς ’κι παρχαρεύουμαι και ’ς σον παρχάρ’ ’κι πάμε!
Κι αν έν’ Δεκαπενταύγουστον κι αν έν’ τη Παναΐας
’ς σον Αεσέρ’ ’κι αχπάσκουμες, ’ς σην Σουμελάν ’κι πάμε!
’Κ’ έχουμε τα παρχάρα ’μουν και τ’ άγια μοναστήρα,
’κι έχουμε τα ψηλά ραχά και τα νερά τα κρύα!
Εφέκαμε τα μέρα ’μουν κι επήγαμ’ ’ς άλλα κόσμα
μακρά και πέραν θάλασσας ’ς σο πλαν τη Ρωμανίαν!»
«Ντο λες, ντο λες, ναι Δήμο μου, ντο λες κι απολογάσαι;
Είδες τον Άδην σκοτεινόν, είδες τον Άδην μαύρον,
είδες τον τόπον ντο πατείς, χωρίς άθα και φύλλα,
είδες τον τόπον ντο δαβαίντς χωρίς κρύα νερόπα
κι εσάσεψες την απαντή σ’ και την απολοΐα σ’!»
«Παρακαλώ, παρακαλώ θεού παρακαλίαν!
Μ’ απλώνετεν την κεμεντζέν, τρομάζ’νε τα χερόπα μ’!
Μ’ απλώνετεν και το τοξάρ’ καίεται το καρδόπο μ’!
Μη λέτε με να τραγωδώ, γομούντανε τ’ ομμάτα μ’!
Εγώ λόγον ’κι εσάσεψα, μη λέτεν εκομπώθα.
Ντο είδαν τ’ ομματόπα μου ’μολόεσα και είπα!»
Τον λόγον ’κ’ ετελείωσεν και την απολοΐαν
και ν’ έρθαν κι εγομώθανε ’ς ση Δήμο μ’ το κιφάλιν
και ν’ έρθαν κι εμυρίστανε τη Δήμονος τα χέρα
και ντο τερούν; ’Κ’ εμύριζαν ατά μανουσακέαν!
’Σ σον Άδ’ να βάϊ, ’ς σον Άδ’ ν’ αϊλί, ’ς σον Άδ’ μαύρα λαλίας
κι ο Δήμον στέκ’ ασάλευτος κι ο Δήμον μαραιμένος!
’Κι σκών’ απάν’ τ’ ομμάτα του τα καταδακρωμένα,
’κι αποδιπλών’ τα γόνατα ’τ’, τα καταδιπλωμένα,
’κι αποσταυρών’ τα χέρα του, τα κατασταυρωμένα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου